Sva je prilika da će se ponoviti,prošlogodišnja (ne)iskustva opštine Vrnjačka Banja kada se ,na kasno raspisani Javni poziv za učešće privrednih subjekata u sprovođenju mere energetske sanacije u domaćinstvima, putem ugradnje solarnih panela nije javio niko, a Javni poziv građanima za subvencionisanje ugradnje solarnih panela za proizvodnju električne energije nije bio ni raspisan o čemu smo već pisali u predhodnom tekstu na ovu temu.
Tek 31.oktobra 2022.g. raspisan je Javni poziv za sufinasiranje mera energetske sanacije porodičnih kuća,stanova koje se odnose na unapređenje termičkog omotača,termotehničkih instalacija, i ugradnje solarnih kolektora za centralnu pripremu potrošne tople vode ali bez mere sufinansiranja ugradnje solarnih panela za proizvodnju električne energije!!!
Čini nam se da se, i na slučaju Vrnjačke Banje, može potvrditi istinitost i aktuelnost stavova koji su se čuli na nedavno održanom Okruglom stolu na temu potreba i mogućnosti većeg korišćenja solarne energije ,na teritoriji Kraljeva,za proizvodnju električne enrgije.
A ta ključna konstatacije tiče se činjenice da dobre norme, bez njihove efikasne primene,ne mogu same po sebi kreirati uslove, ni za veće korišćenje lokalno dostupnih obnovljivih izvora,niti pak za veće korišćenje javnih sredstava namenjenih za subvencionisanje ugradnje fotonaponskih panela za proizvodnju elektične energije.
U tačnost ove konstatacije možemo se uveriti i pregledom hronologije aktivnosti opštine Vrnjačka Banja i njene javne uprave tokom 2022.godine, u delu koji se tiče kreiranja lokalnog, normativnog, okvira za efikasnje sprovođenje mera energetske efikasnosti među kojima je i mera proizvodnje električne energije korišćenjem energije sunca.
Budžetom opštine Vrnjačka Banja za 2022.godinu, usvojenim 21.decembra 2021.godine na programskoj poziciji 17 Energetska efikasnost i obnovljivi izvori energije za program unapređenja energetske efikasnosti individualnih objekata planiran je iznos od 6.000.000 dinara za bespovratno sufinasiranje građana.
Skupština opštine Vrnjačka Banja je 11.2.2022.godine donela Odluku o bespovratnom sufinansiranju aktivnosti i mera unapređenja energetske efikasnosti na porodičnim kućama, stanovima i stambenim i javnim zgradama na teritoriji opštine Vrnjačka Banja kojom je,u članu 4. stav 4. predviđeno da se sufinasira i ugradnja solarnih panela i prateće instalacije za proizvodnju električne energije za sopstvene potrebe.
5.avgusta 2022.g Opštinsko veće raspisuje Javni poziv za učešće privrednih subjekata u sprovođenju mera energetske sanacije stambenih objekata na teritoriji opštine Vranjačka Banja ali u tom pozivu se ne pominje i izbor privrednih subjekata za ugradnju solarnih panela na individualnim objektima za potrebe proizvodnje električne energije za sopstvene potrebe.
Prvobitno predviđeni rok trajanja Javnog poziva- 30.8.2022, za prijavljivanje privrednih subjekata je ,odlukom Opštinskog veća od 28.8.2022, produžen na 5.9.2022.
Na istoj sednici Opštinskog veća usvojene su i Izmene i dopune Pravilnika o sufinasiranju mera energetske sanacije porodičnih kuća donetog još 18.11.2021.g. kako bi se omogućilo dalje sprovođenje procedura,pre svega izbor privrednih subjekata kvalifikovanih za ugradnju solarnih panela, a kasnije i raspisivanje Javnog poziva za sufinasiranje mera energetske efikasnosti na porodičnim kućama i stanovima na teritoriji oštine sa predviđenom merom – ugradnja solarnih panela za proizvodnju električne energije.
13.septembra 2022.godine skupština opštine Vrnjačka Banja donosi Odluku o uspostavljanju sistema energetskog menadžmenta opštine Vrnjačka Banja kojom jasno definiše ko su sve subjekti energetskog menadžmenta i šta su im sve obaveze. A među obavezama a ,interesnatna i za temu kojom se bavimo, su obaveze vezane za jačanje energetske efikasnosti i uštede u potrošnji energije.
31.oktobra 2022.godine Opštinsko veće usvaja Konačnu listu privrednih subjekata za sprovođenje mera energetske sanacije.
Ni na ovoj listi izabranih privrednih subjekata nema ,na žalost, onih koje bi građani mogli da odaberu,kada (i ako uopšte) bude raspisan Javni poziv za sufinasiranje ugradnje solarnih panela na individualnim objektima za proizvodnju električne energije.
Ova lista je ,ako je to za bilo kakvu utehu, usvojena dva meseca ranije nego prošlogodišnja ali ,kao što smo već konstatovli na početku teksta, sva je prilika da ni u 2022.godini subvencije namenjene za ugradnju solarnih panela za proizvodnju električne energije neće se dodeljivati u Vrnjačkoj Banji.
Još uvek nam nije stigao zvanični odgovor na naš Zahtev za pristup informaciji od javnog značaja koga smo ,17.oktobra 2022.g.,uputili Načelniku opštinske uprave o tome da li su korišćene mogućnosti iz člana 4. Pravilnika o bližim uslovima za raspodelu i korišćenje sredstava za primenu mera energetske efikasnosti (Sl.Glasnik RS broj 92/21 od 22.9.2021.godine i 85 od 31.8.2022)) da se na nekom od objekata od javnog značaja,na teritoriji opštine Vrnjačka Banja, ugrade fotonaponski paneli za proizvodnju električne energije,ali koliko smo,nezvanično,saznali takva mogućnost,još uvek, nije korišćena.
Zaključak,koji nam se nameće, bez želje i potrebe da od odgovornosti za efikasnost u primeni donetih normi aboliramo angažovane u javnoj upravi opštine Vrnjačka Banja, je taj da je,pre svega, Ministarstvo rudarstva i energetike glavni i odgovorni uzročnik nesnalaženja zaposlenih u javnim upravama lokalnih samouprava ali i onog dela zaposlenih u Elektroprivredi Srbije koji se angažuju na poslovima izavanja uslova (a i dozvola) za ugradnju solarnih panela.
Kraljevo ,nekad sedište sreza ,potom regona a sada Raškog upravnog okruga je , najčešća , „prva stanica“ brojnim raščanima koji su napustili svoj zavičaj. Prema nekim ,nezvaničnim, podatcima na teritoriji grada Kraljeva živi između deset i petnaest hiljada stanovnika sa direktnim ili indirektnim poreklom iz opštine Raška. U Kraljevu , od 2011 godine , deluje i radi udruženje građana „Stara Pavlica“ koje okuplja kraljevčane poreklom iz Raške. U predhodnih šest godina postojanja organizovane su brojne , mahom kulturno- umetničke manifestacije, kojima se želela ostvariti organizovana i trajna veza sa zavičajem. Tako je udruženje, pored nezaobilaznih i nezaboravnih proslava svoje slave „Sveti Simeon Mirotočivi“ i brojnih grupnih izleta u zavičaj,između ostalog organizovalo i , dva puta, humanitarnu prodaju slika Udruženja multiple skleroze Raškog okruga, promociju knjige „Faktori i pravci regionalnog razvoja Raškog kraja“ Ivane Penjišević, rođ. Sočanac, zbirku pesama „Obešen o sopstveni živac“ Ljubiše Stančića,knjige „Besmrtni Kastro i srbski rod“ Dragoslave Koprivice kojoj su prisustvovali zvaničnici ambasade Kube u Srbiji, promocije,u Kraljevu i Raški, dokumentarnog filma o 30 seoskih crkava na teritoriji bivšeg Studeničkog sreza „Ibarska dolina kroz vekove-malo poznate crkve“…Među članovima ovog udrženja je veliki broj priznatih stručnjaka iz raznih oblasti i uspešnih privrednika koji žive i rade u Kraljevu koji žele i mogu , na razne načine , da daju svoj doprinos razvoju svog zavičaja-Raške. Ono što je neophodno je uspostavljanje stalnog modela komunikacije na relaciji raščani u Kraljevu i lokalna samouprava Raške. Portal KV Novosti on line će pokušati da ,realizujući projekat „U srcu je uvek Raška“ podržan od strane opštine Raška bude jedan od potrebnih komunikacijskih kanala između raščana u Kraljevu i opštine Raška ustanovljavanjem prakse redovnog izveštavanja o značajnijim planovima i aktivnostima udruženja i opštine Raška. Negativni demografski procesi karakterišu opštinu Raška u dužem vremenskom periodu.To se vidi kroz rezultate popisa: 29475 stanovnika (1981.g.)- 28747 stanovnika (1991g.)- 26981 stanovnika (2002g.)- 24678 stanovnika (2011g) uz posebno izražen proces depopulacije seoskih naselja i koncenraciju stanovništva u sedište opštine: 5639 stanovnika (1981g) – 6437 stanovnika (1991g)- 6619 stanovnika (2002g)- 6590 stanovnika (2011g). Pred sadašnjim rukovodstvom opštine je složen i odgovoran zadatak da ističući ove podatke uputi snažan apel svim društvenim činocima da se opštini Raška urgentno pomaže setom multidisciplinarnih mera kako bi se ovi trendovi zaustavili. Veći deo tih mera je izvan mogućnosti i nadležnosti opštine kao jedinice lokalne samouprave. No , nešto se može i mora činiti i na tom nivou organizovanja. Jedna od tih aktivnosti bi trebalo da bude i informisanje javnosti , posebno, raščana koji su , u predhodnim vremenima napustili svoj zavičaj, o ovim demografskim trendovima i potrebi njihovog angažovanja da se oni zaustave pre svega kroz plansku i organizovanu aktivnost udruženja građana koja u drugim gradovima okupljalju stanovnike poreklom iz Raške.